80 lat najstarszej szkoły technicznej w Stalowej Woli

Szkoła Szkół – „Sikorski” perłą szkolnictwa zawodowego

80 lat temu pośród wydm piaskowych porośniętych sosną w niespełna kilkanaście miesięcy narodził się nowoczesny ośrodek przemysłowy, a wraz z nim szkolnictwo zawodowe, kształcące kadry różnych specjalności dla powstających Zakładów Południowych. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. gen. Władysława Sikorskiego w Stalowej Woli przez szereg lat pielęgnuje tradycje tego śmiałego przedsięwzięcia, wielkiego dzieła polskiej myśli technicznej i ekonomicznej, wychowując i kształcąc kadry zawodowe dla wielu polskich uczelni wyższych.

Historia szkoły

Obecnie, funkcję dyrektora ZSP nr 1 im. gen. Wł. Sikorskiego w Stalowej Woli, pełni pani mgr Agata Krzek.

Mgr Andrzej Koluch funkcję dyrektora ZSP nr 1 im. gen. Wł. Sikorskiego pełnił od 2012 do 2017 roku. Kultywował tradycje Centralnego Okręgu Przemysłowego, dbając aby absolwenci szkoły otrzymali nie tylko profesjonalną wiedzę, ale również nauczyli się mądrego patrzenia na świat i drugiego człowieka.

Stalowowolski ZSP nr 1 bezspornie powszechnie uważany jest za 80-letniego spadkobiercę w linii prostej i kontynuatora szkolnictwa zawodowego pierwszych szkół zawodowych na terenie miasta.

O początkach szkolnictwa zawodowego w Stalowej Woli

Kiedy Melchior Wańkowicz w Sztafecie czyli Książce o polskim pochodzie gospodarczym pisał o wycięciu pierwszych sosen pod budowę Zakładów Południowych a minister spraw wojskowych gen. Tadeusz Kasprzycki, mówiąc o „perle” Centralnego Okręgu Przemysłowego słowami: Stalowa Wola narodu polskiego wybicia się na nowoczesność z pewnością zdawali sobie sprawę, że budowane wówczas przez społeczeństwo największe dzieło gospodarcze II RP jest tylko zaczątkiem sprawy, którą będą kontynuować następne pokolenia. Nie byłoby to możliwe, gdyby nie mądrzy i odważni ludzie, mężowie stanu jak chociażby wicepremier i minister skarbu-Eugeniusz Kwiatkowski.
Wraz z rozbudową Zakładów Południowych i ich uruchomieniem Zarząd postanowił zorganizować własne szkolnictwo zawodowe. W 1938 roku dyrekcja ZP zwróciła się do Lwowskiego Kuratorium Oświaty o wydanie zezwolenia na uruchomienie dwóch szkół prywatnych: 2-letniej Szkoły Dokształcającej przeznaczonej dla młodzieży pracującej w wieku 16-18 lat i uczniów z hufców junackich oraz 3-letniego Gimnazjum Mechanicznego dla uczniów po 7-klasowej szkole powszechnej. Po otrzymaniu pozytywnej opinii, z początkiem września rozpoczęto naukę. Szkoła miała swoją siedzibę w hali Zakładu Mechanicznego (późniejsze M-2). W pierwszym roku w Gimnazjum Mechanicznym naukę rozpoczęło 58 uczniów. Funkcje dyrektorów Szkoły Dokształcającej i Gimnazjum Mechanicznego do wybuchu wojny pełnili kolejno: inż. Henryk Bobé, inż. Tadeusz Stokłosiński i Franciszek Raszka (ostatni przed II wojną światową i pierwszy po wojnie dyrektor szkół zawodowych w Stalowej Woli). W miesiącach letnich 1939 roku powołano do życia trzecią szkołę na terenie Zakładów Południowych – Liceum Mechaniczne, którego dyrektorem został inż. Wacław Mikolaszek. Dokonano naboru uczniów, lecz szkoła nie rozpoczęła nauki z powodu wybuchu II wojny światowej. 8 września 1939 roku nastąpiła ewakuacja Zakładów Południowych, wymienione trzy szkoły zaprzestały swej działalności. 14 września do Stalowej Woli wkroczyli Niemcy. Rozpoczęła się długoletnia okupacja i krwawy terror.

Czasy okupacji

Zakłady Południowe, początkowo nazwane „Hermann Goering Werke-Werk Stalowa Wola GmBH” w czerwcu 1940 roku przemianowane zostały na „Stahlwerke Braunschweig-Werk Stalowa Wola” i wraz z dyrektorem Kurtem Scholze (czeskim Niemcem), przetrwały do końca okupacji. W marcu 1941 roku niemiecka administracja zezwoliła na rozpoczęcie nauki w 2-letniej Zawodowej Przemysłowej Szkole Dokształcającej zwanej „Lehrlingswerkstatt”. W sumie w latach 1941-1944 w dwóch rocznikach uczyło się w niej około 130 uczniów. Chętnych nie brakowało. Rodzice upatrywali w niej nie tylko możliwość uzyskania przez swe pociechy zawodu, ale przede wszystkim był to sposób na ochronę przed wywózką na roboty przymusowe w głąb III Rzeszy. Podczas okupacji hitlerowskiej była to w Stalowej Woli i okolicy jedyna szkoła zawodowa, która funkcjonowała na bazie szkół działających przed II wojną światową na terenie Zakładów Południowych. Na kierownika szkoły Niemcy powołali inż. Aleksandra Uklańskiego (dobrze władającego językiem niemieckim). Szkoła ta działała do 18 lipca 1944 roku, czyli do czasu opuszczenia Zakładów przez Niemców.

Powojenna odbudowa szkolnictwa zawodowego w Stalowej Woli

Nie ucichły jeszcze salwy armatnich dział na frontach II wojny światowej, kiedy we wrześniu 1944 roku po przejściu frontu przez Stalową Wolę tymczasowy zarząd rozpoczął uruchamianie okradzionych przez Niemców i sowietów Zakładów Południowych. Aby zapewnić Zakładom wykształconą kadrę i wykwalifikowanych pracowników (mocno uszczuploną przez wichry wojny), 9 października 1944 roku rozpoczęło działalność Gimnazjum Mechaniczne, a 27 listopada inaugurowała zajęcia Szkoła Dokształcająca Zawodowa. Zadanie kierowania szkołami powierzono przedwojennemu dyrektorowi – Franciszkowi Raszce. Wychodząc naprzeciw oczekiwań rozwijającego się przemysłu hutniczego i mechanicznego w Hucie Stalowa Wola, w 1946 roku powstaje 3-letnie Liceum Przemysłu Hutniczego, do którego przyjmowani byli kandydaci po tzw. małej maturze, czyli po ukończeniu gimnazjum. 1 lutego tegoż roku Prywatna Szkoła Dokształcająca Zawodowa otrzymała nazwę Szkoła Przemysłowa Państwowej Huty Stalowa Wola a Gimnazjum Mechaniczne przemianowano na Przemysłowe. Z początkiem nowego roku szkolnego 1946/1947 dyrektorem ww. szkół został inż. Bolesław Stegenta, który nota bene został skierowany do pracy w Stalowej Woli przez Centralny Zarząd Przemysłu Hutniczego w Warszawie. Z uwagi na duże potrzeby Huty Stalowa Wola w zakresie zatrudnienia średniej kadry technicznej i dozoru średniego, nauka w Liceum Przemysłu Hutniczego została skrócona w 1947 roku z trzech do dwóch lat. Inż. Bolesław Stegenta był dyrektorem równe trzy lata, do 31 sierpnia 1949 roku, kiedy to został zwolniony ze względów politycznych i światopoglądowych (B. Stegenta był biernym członkiem partii, a w dodatku religijny i praktykujący).

Historia szkoły

1949 – Huta Stalowa Wola. Pierwsi absolwenci powojennego Liceum Przemysłu Hutniczego na tle budynku dyrekcji Zakładu Mechanicznego (siedziba szkoły). Na dole siedzi kadra nauczycielska, od lewej: Bukowski Stanisław, prof. Kopyto Franciszek, mgr inż. Kwiatkowski Władysław, mgr inż. Banaś Józef, Przewodniczący Komisji Egzaminacyjnej, mgr inż. Stegenta Bolesław, mgr Walczyna Józef, Sztajgerwald Stanisław-kierownik warsztatów szkolnych, Dymowski Stefan-kierownik internatu.

Pierwsi absolwenci i matura

W ponad 75-letniej historii obecnego Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. gen. Władysława Sikorskiego należy wyróżnić moment opuszczenia jej murów przez pierwszych powojennych wychowanków. W 1946 roku stalowowolską szkołę zawodową opuściła pierwsza grupa 18 uczniów. Trzy lata później kończy naukę pierwsza w Stalowej Woli grupa 60-ciu licealistów. Absolwenci Liceum Przemysłowego jako pierwsi zdawali egzaminy maturalne w maju 1949 roku, uzyskując tytuły techników. Huta Stalowa Wola otrzymała spory zastrzyk kadrowy. W latach 1949-1952 dyrektorem Technikum Hutniczego (powstało z Gimnazjum Przemysłowego i Liceum Przemysłu Hutniczego) został Józef Walczyna, a Zasadniczej szkoły Zawodowej – Michał Mika. W 1950 roku zapadają kolejne decyzje. Trzy szkoły grupuje się w Państwowy Zakład Szkolenia Zawodowego. Z kolei po reorganizacji szkolnictwa w 1951 roku tworzy się Ośrodek Szkolenia Zawodowego, w skład którego wchodzą: Technikum Hutniczo-Mechaniczne, Zasadnicza Szkoła Hutniczo-Metalowa oraz Technikum dla pracujących. W tymże roku szkoła otrzymała własny budynek przy ul. Hutniczej (ten, w którym obecnie się znajduje), przy czym całkowite zakończenie jego budowy nastąpiło w 1954 roku. Kiedy w 1952 roku dyrektora Józefa Walczynę zastąpił Wacław Szeliga, za jego kadencji oddano do użytku nowoczesne warsztaty szkolne połączone z gmachem szkolnym (do tej pory mieściły się w hali Wydziału Mechanicznego), a w bezpośrednim sąsiedztwie oddano do użytku internat na 210 miejsc. Inwestorem „strategicznym” była oczywiście Huta Stalowa Wola.
W roku 1954 ostatecznie przejęto nowy gmach szkolny. Do nowoczesnego budynku wkroczyły wraz z kolejnym naborem pierwsze dziewczęta. W trzy lata później po reformie szkolnictwa szkoły przeszły pod nadzór Ministerstwa Oświaty i Wychowania. W roku 1958 dyrektorem został Tadeusz Wójcik, po nim od 1965 – Mieczysław Sajdek. W wyniku dalszej reorganizacji szkolnictwa, od września 1973 roku, powstał Zespół Szkół Zawodowych, który obejmował: Technikum Mechaniczne na podbudowie Szkoły Podstawowej, Technikum Mechaniczne na podbudowie ZSZ, Liceum Zawodowe, Zasadniczą Szkołę Zawodową oraz Zasadniczą Szkołę Zawodową Dokształcającą. Mieczysław Sajdek kierował szkołą aż do odejścia na emeryturę w roku 1983. Wówczas to o Technikum Mechanicznym w Stalowej Woli mówiło się „szkoła Sajdka”. Nastąpiły również wielkie przemiany wśród uczniów, standardowe umundurowanie zostało zamienione na granatowe marynarki! W 1980 roku Zespół Szkół Zawodowych przekształcony został w Zespół Szkół Mechanicznych, a od września 1988 roku po powołaniu dwu oddziałów Liceum Ogólnokształcącego w Zespół Szkół. Po Mieczysławie Sajdku na stanowisko dyrektora szkoły została wybrana mgr inż. Monika Biały, która kierowała szkołą przez 8 lat. To za jej kadencji utworzone zostało II Liceum Ogólnokształcące. Uczniowie trzech pierwszych klas rozpoczęli naukę 1 września 1988 roku. Rok później, 20 maja 1989 roku, Zespół Szkół otrzymał imię gen. Władysława Sikorskiego. Pani dyrektor Monika Biały odeszła na emeryturę w 1991 roku. W wyniku wygranego konkursu, dyrektorem został Czesław Leśniak. Udało się mu przeprowadzić wiele remontów w szkole oraz wokół szkoły (remont parkingu, budowa drogi dojazdowej do warsztatów). Dzięki jego staraniom powstały pierwsze klasy technikum o profilu samochodowym. Kolejna reorganizacja szkolnictwa w Stalowej Woli wymusiła zamknięcie szkolnych warsztatów, które przestały istnieć w dosłownym tego słowa znaczeniu. Następca dyrektora Czesława Leśniaka mgr Marek Czopor planował zrujnowaną halę warsztatów zamienić na salę gimnastyczną. Ze względów finansowych budowy sali gimnastycznej nie rozpoczęto, ale nadal w tym kierunku podejmowane są działania. W jej miejsce Muzeum Regionalne w Stalowej Woli zorganizowało czasową wystawę pt. „COP dla przyszłości”. W okresie kiedy dyrektorem był Marek Czopor (2002-2007), w Zespole Szkół nr 1 do szkoły przyszli pierwsi absolwenci gimnazjum, a w roku 2005 przeprowadzona została po raz pierwszy tzw. nowa matura oraz zewnętrzny egzamin zawodowy. Od 2007 roku przez 5 lat pełniła funkcję dyrektora Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Stalowej Woli mgr Lucyna Goc, która zachęciła nauczycieli do tworzenia i wdrażania wielu programów innowacyjnych oraz wprowadzenia nowego zawodu: technik mechatronik wraz ze stworzeniem bazy dydaktycznej do nauczania tego zawodu.

„Sikorski” – szkołą wybicia się ponad przeciętność

Istnienie naszej szkoły nierozerwalnie związane jest z powstaniem i rozwojem COP, huty i Stalowej Woli. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. gen. Władysława Sikorskiego jest w regionie szkołą o najbogatszej tradycji i historii. Mury szkoły opuściło wiele pokoleń absolwentów, którzy nabyli solidne szlify technicznego wykształcenia.
W roku 2012 dyrektorem ZSP nr 1 został mgr Andrzej Koluch, który idąc za potrzebami rynku pracy, łączy tradycyjny charakter szkoły z wymogami zmieniającej się rzeczywistości. Szkoła, która za swego patrona obrała wielkiego męża stanu, człowieka, dla którego jedynym celem była wolna, sprawiedliwa i wielka Polska, kształci przyszłe pokolenia solidnie i w duchu patriotycznym. Wizytówką ZSP nr 1 w Stalowej Woli są klasy mundurowe: wojskowa, policyjna i strażacka. Ale nie tylko. W ofercie szkoły każdy znajdzie coś dla siebie. Liceum Ogólnokształcące kształci w klasach o profilu: biologiczno-chemicznym, ogólnym lub geograficzno-turystycznym. Ciekawą propozycję stanowi klasa o profilu społeczno-prawnym. Powstała z myślą o tych młodych ludziach, dla których zainteresowanie tymi przedmiotami będzie przepustką do wymarzonych studiów prawniczych, społecznych lub humanistycznych.
Doświadczone grono pedagogiczne przekazuje wiedzę jako zbiór powiązanych ze sobą i użytecznych informacji. W Technikum Mechanicznym uczniowie zdobywają tytuł technika w dwóch specjalnościach: technik mechatronik oraz technik pojazdów samochodowych. W „Sikorskim” znajduje się również Zasadnicza Szkoła Zawodowa. W klasie wielozawodowej uczniowie kształcą się w specjalnościach: mechanik pojazdów samochodowych, blacharz samochodowy, elektromechanik, fryzjer, piekarz, cukiernik, stolarz, krawiec, tapicer czy złotnik. Pod kierunkiem dyrektora mgra Andrzeja Kolucha szkoła jest placówką przede wszystkim bezpieczną, w której przygotowuje się młodzież do tworzenia społeczeństwa wyposażonego w najnowsze technologie i umiejętnie się nimi posługującego. Dzięki współpracy z wieloma instytucjami i służbami z terenu miasta, powiatu i kraju, „Sikorski” jest szkołą, która realistycznie i perspektywicznie dobiera kierunki kształcenia. ZSP nr 1 im. gen. Władysława Sikorskiego ma podpisane porozumienia o współpracy z: 16 Batalionem Saperów w Nisku, Klubem Żołnierzy Rezerwy VIS Ligi Obrony Kraju Nisko oraz Związkiem Strzeleckim „Strzelec” -Jednostka Strzelecka Nr 2027 im. gen bryg. Aleksandra Litwinowicza w Stalowej Woli. Młodzież klas wojskowych przygotowuje się do pracy w służbach mundurowych. Ponadto szkoła współpracuje na zasadzie porozumień z: Komendą Powiatową Policji w Stalowej Woli, Komendą Powiatową Straży Pożarnej oraz Ochotniczą Strażą Pożarną w Stalowej Woli, Sądem Rejonowym w Stalowej Woli, Ligą Obrony Kraju w Stalowej Woli, WKU Nisko, Wojskowym Instytutem Technicznym Uzbrojenia oddział w Stalowej Woli oraz 3. Batalionem Inżynieryjnym w Nisku. We wszystkich działaniach dyrektora Andrzeja Kolucha wspierają jego zastępcy: mgr Czopor Iwona i mgr inż. Maczkowska Mirosława.
Wszystkie powyższe działania podejmowana przez Dyrekcję ZSP nr 1 im gen. Władysława Sikorskiego mają na celu kultywowanie dzieła i idei, które przyświecały twórcom Centralnego Okręgu Przemysłowego – stworzenia szansy na lepsze życie współczesnym i przyszłym pokoleniom.

Roman Niwierski

Artykuł ukazał się 31 października 2013 roku w „Sztafecie” (nr 44) z okazji Jubileuszu 75-lecia Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 im. gen. Władysława Sikorskiego w Stalowej Woli.